Back Wegelagerer German Highwayman English Salteador de caminos Spanish راهزن جادهای Persian Maantierosvo Finnish Bandit de grand chemin French राहज़नी Hindi ハイウェイマン Japanese Landeveisrøver NB Highwayman SIMPLE
| Adnoddau Dysgu | |
| Rhestr o adnoddau dysgu ar gyfer y pwnc yma | |
|---|---|
| BBC Bitesize | |
| Twf lladrata pen ffordd yn y 18fed ganrif | |
| Adolygwyd testun yr erthygl hon gan arbenigwyr pwnc ac mae'n addas i'w ddefnyddio mewn addysg | |
Roedd lladron pen-ffordd yn droseddwyr a oedd yn dwyn oddi ar deithwyr. Roedd y math hwn o leidr fel arfer yn teithio ac yn lladrata ar gefn ceffyl.[1] Roedd troseddwyr o'r fath yn gweithredu ym Mhrydain Fawr o oes Elisabeth hyd at ddechrau'r 19eg ganrif, ac roeddent ar eu hanterth yn ystod y 18fed ganrif. Mewn llawer o wledydd eraill, fe wnaethant barhau am ychydig ddegawdau yn hwy, tan ganol neu ddiwedd y 19eg ganrif. Dywedwyd bod gwragedd priffyrdd, fel Katherine Ferrers, yn bodoli hefyd, yn aml yn gwisgo fel dynion, yn enwedig mewn ffuglen.
Un o’r rhesymau pam roedd lladrata ar y ffordd yn un o’r troseddau roedd pobl yn ei ofni fwyaf oedd oherwydd bod defnyddio trais, bygwth defnyddio trais neu hyd yn oed llofruddiaeth yn gyffredin pan gyflawnwyd y drosedd hon.
Rhannwyd lladrata ar y ffordd yn ddwy fath o drosedd, sef lladron pen-ffordd a lladron ar droed (footpads yn Saesneg). Roedd yr olaf o'r rhain rywbeth yn debyg i'r rhai sy'n mygio heddiw, a chredai pobl mai'r rhain yn hytrach na lladron pen-ffordd oedd yn fwy tebygol o ddefnyddio trais. Roedd lladron pen-ffordd yn lladrata ar gefn ceffyl ac roedd llawer o chwedloniaeth yn gysylltiedig â hwy. Roedd pobl yn credu mai gwŷr bonheddig yn gwisgo masg ar gefn ceffyl gyda phistol oedd lladron pen-ffordd, ac wrth ddwyn byddent yn cael sgwrs gwrtais gyda’r dioddefwr ac yn dychwelyd rhywfaint o’r arian ar ôl ei ddwyn. Credwyd hefyd eu bod yn defnyddio geiriau fel Eich arian neu eich bywyd!, neu Stand and deliver!
Yn aml iawn byddai lladron pen-ffordd yn aros y tu allan i ddinasoedd mawr fel Llundain am y goets wrth iddi ddod allan o’r ddinas a theithio ar draws Hampstead Heath. Roedd y goets yn ddull cyffredin o deithio i bobl gyfoethog yn y cyfnod hwn gan nad oedd trenau wedi dod yn gyffredin fel ffordd o deithio. Byddai lladron pen-ffordd fel arfer yn gweithio fel unigolion tra bod y lladron ar droed yn dueddol i fod yn rhan o gangiau.
- ↑ Rid, Samuel. "Martin Markall, Beadle of Bridewell," in The Elizabethan Underworld, A. V. Judges, ed. pp. 415–416. George Routledge, 1930. Online quotation. See also Spraggs, Gillian: Outlaws and Highwaymen: the Cult of the Robber in England from the Middle Ages to the Nineteenth Century, pp. 107, 169, 190–191. Pimlico, 2001